تکلیف تعلیم و تربیت کودک در حقوق ایران

با عنایت به اینکه در نظام حقوقی ایران، تربیت کودک تکلیف والدین شناخته شده است و نیز اهمیت تربیت در خانواده با وجود آسیب های اجتماعی در مورد کودکان مانند کار کودکان، کودک آزاری و کودکان خیابانی، ضرورت بررسی این موضوع روشن می شود. در قانون مدنی و سایر قوانین موضوعه ی ایران، تربیت تعریف نشده است و شناخت مفهوم و قلمرو آن به عرف (به ویژه عرف خاص مانند تعریف تربیت در علم روان شناسی و علوم تربیتی) واگذار شده است. البته در مقررات تعلیمات اجباری و قوانین کار، تا حدودی به ضوابط و محدوده ی تربیت اشاره شده است. تربیت کودک در زمره ی تکالیف پدر و مادر است، اما در عین حال چون اجرای هر تکلیف مستلزم داشتن اختیار است، پدر و مادر حق دارند تا آنچه را که به عهده دارند، انتخاب کنند و انجام دهند، آنان بایستی اختیار خود را به مصحلت کودک به کار برند. می توان گفت تمایل قوانین جدید به گسترش نظارت دولت و افزودن بر قلمرو تکالیف پدر و مادر است. در حقوق اسلام تحت عنوان حضانت به بحث تربیت کودک پرداخته شده است. در معاهدات بین المللی، از جمله کنوانسیون حقوق کودک نیز که توسط کشور ما پذیرفته شده است، به امر تربیت کودک اشاره شده و اصل را بر مسئولیت والدین گذاشته اند، با این حال به نقش دولت در کمک به والدین تأکید شده است. در زمینه ی تربیت کودکان، ضمانت اجرای این تکلیف بیشتر جنبه ی اخلاقی دارد. البته شناختن مسئولیت کیفری برای پدر و مادر در صورت نقص در تربیت و مسئولیت در برابر اشخاص ثالث، ضروری نیست، اما لازم است از نظر حقوقی، به طور صریح در قوانین ما به این مسأله پرداخته شود و همانند آن چه در ماده ی7 قانون مسئولیت مدنی آمده است، والدین در موارد تقصیر در تربیت نیز مسئولیت داشته باشند. واژگان کلیدی: تربیت، کودک، تنبیه، حضانت، مسئولیت مدنی.